پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان نوعی بیماری است. در این بیماری بافت سخت دندان (مینا و سپس عاج) در اثر ترشح اسید از باکتری های پوسیدگی زا (عمدتاً استرپتوکوک موتان) مواد معدنی کلسیم و فسفر را ازدست داده و به تدریج از بین می‌روند. پوسیدگی دندان مرحله غیرقابل برگشت در فرایند حل شدن مواد معدنی مینا توسط اسید محسوب شده و درمان آن تنها از راه جایگزینی بافت سخت از دست رفته دندان با مواد ترمیمی  دندانپزشکی  امکان ‌پذیر می‌باشد. اگر پوسیدگی تاج دندان به موقع متوقف و جایگزین نشود و پوسیدگی به پالپ دندان برسد نیاز به درمان ریشه (RCT یا عصب کشی) می‌باشد و در موارد شدیدتر ممکن است حتی نیاز به خارج کردن یا اصطلاحاً کشیدن دندان باشد.(جراحی و ترمیمی)

گرچه پوسیدگی [دندان] یکی از رایج‌ترین مشکلات بر روی این سیاره است، اما رابطه پیچیده میان رژیم غذایی [بیمار] و بروز و ظهور حفره‌های دندانی، هنوز کاملاً شناخته نشده‌است. پوسیدگی‌ها توسط [باکتری] استرپتوک موتانس بر روی دندان به وجود می‌آیند. بر اساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر ایرانی به‌طور متوسط دارای ۶ دندان کشیده، پر کرده یا پوسیده‌است. قلیان و دخانیات باعث پوسیدگی دندان می‌شوند.

پوسیدگی چگونه بوجود می آید؟

در حفره دهان بیش از ۱۷ نوع میکروب در حال فعالیت هستند که در ایجاد پوسیدگی و بیماری لثه نقش دارند. میکروبها و سلولهای موجود در دهان ایجاد یک توده بی رنگ وچسبنده و غیرقابل رویت را می کنند که به آن پلاک میکروبی گفته می شود. این پلاک، روی سطوح مختلف دندانها قرار می گیرد و چنانچه برداشته نشود، می تواند باعث ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه گردد.

بعضی از میکروب ها به سهولت موادقندی را به اسید تبدیل می کنند. مطالعات نشان داده داده که بعد از مصرف مواد غذایی، باقیمانده مواد غذایی بعد از حدود ۲۰ دقیقه با کمک میکروبها تولید اسید می کنند. حال اگر شخصی در رعایت بهداشت و مسواک زدن کوتاهی کند پلاک دندانی و مواد اسیدی تولید شده، مدت طولانی تری روی دندان باقی می مانند.(جراحی و ترمیمی)
این اسیدها بتدریج ابتدا نقاط ضعف مینا را حل کرده و به عاج دندان می رسد واز آن پس، پیشرفت پوسیدگی با سرعت بیشتری ادامه می یابد.
اگر بیمار بعد از ایجاد پوسیدگی به دندانپزشک مراجعه نکند، پوسیدگی پیشرفت کرده و میکروبهای موجود درآن به پالپ دندان(عصب دندان) آسیب جدی وارد می کند وآن را ملتهب و عفونی می کند.

چه کسانی در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند؟

برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندان‌ها قرار دارند، از جمله:

• خانواده‌هایی با درآمد کم (کودکان و بزرگسالان).
• افراد سالمند، از هر طبقه اقتصادی-اجتماعی.
• افرادی که در مناطقی سکونت دارند که به آب آن منطقه فلوراید زده نمی‌شود.
• افرادی که بر اثر بیماری یا به خاطر مصرف دارو، دهانشان مایع مخاطی کمتری تولید می‌کند.
• افرادی که تحت درمان با پرتودرمانی قرار دارند.
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد سیگاری و افرادی که تنباکو مصرف می‌کنند.
• افرادی که الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند.
• افرادی که مقادیر زیادی نوشیدنی‌های گازدار و حاوی قند مصرف می‌کنند.(جراحی و ترمیمی)

علائم و نشانه های پوسیدگی دندان

پوسیده شدن دندان علائم مشخصی دارید و احتمالا شما هم با آن‌ها آشنایی داشته باشید. برخی از علائم پوسیدگی دندان در همان ابتدای شروع پوسیدگی مشخص بوده و به راحتی قابل تشخیص هستند. اما برخی دیگر با پیشرفت پوسیدگی و بعدها خود را نشان می‌دهند. مهم‌ترین علائم این معضل عبارتند از:

• درد دندان که می‌تواند ممتد باشد و یا اینکه هرازچندگاهی شما را آزار دهد.
• حساسیت دندان به دلیل تحلیل مینای دندان و نمایان شدن لایه زیرین دندان (دنتین) که درد دندان را تشدید می‌کند.
• ایجاد لکه‌های خاکستری، قهوه‌ای، مشکی با سایر رنگ‌های تیره.
• بوی بد دهان.
• احساس مزه نامطلوع و نامطلوب در دهان.
• ایجاد سوراخ‌ها و حفرات ریز و درشت در سطح یا عمق دندان.
• وجود عفونت در بافت لثه یا بافت نرم داخل ریشه دندان که می‌تواند به صورت آبسه دندان و کیست خود را نشان دهد.

راهکارهای پیشگیری از پوسیدگی دندان

افرادی که دندانهایشان بیشتر دچار پوسیدگی می‌شود باید کمتر مواد غذایی شیرین مصرف کنند. شستن دهان با آب پس از صرف غذا مقداری از قند را از بین می‌برد، ولی مسواک زدن تاثیر بیشتری دارد. مصرف نوشیدنی‌هایی که به طور مصنوعی شیرین شده‌اند نیز موثر است ولی نوشیدنی‌های رژیمی حاوی اسید هستند که می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود.(جراحی و ترمیمی)

نوشیدن چای یا قهوه بدون شکر نیز می‌تواند در جلوگیری از پوسیدگی خصوصاً بر سطوح عریان ریشه مؤثر باشد. رعایت بهداشت دهانی که شامل مسواک زدن قبل و بعد از صبحانه و پیش از خواب و همچنین شامل استفاده روزانه از نخ دندان جهت از بین بردن پلاک دندانی است، می‌تواند به طور مؤثر پوسیدگی سطوح صاف دندان را کنترل کند. مسواک زدن از پوسیدگی در قسمت بالا و دو طرف دندان جلوگیری کرده و نخ دندان نیز قسمتهایی را تمیز می‌کند که مسواک به آن دسترسی ندارد.

درمان پوسیدگی دندان

چکاب ‎های منظم دندانپزشکی می‌تواند به شما کمک کند تا هر گونه پوسیدگی جزئی و دیگر بیماری‎ های دندانی را شناسایی کنید و از ایجاد حفره و بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری نمایید. هر چه شما زودتر به دنبال درمان پوسیدگی دندان‏‌های‌تان باشید، شانس شما را برای جلوگیری از پیشرفت آن بیشتر خواهد بود. درمان پوسیدگی دندان به وضعیت شما و شدت پوسیدگی بستگی دارد و یکی از گزینه‏‌های درمانی زیر می‎تواند مشکل شما را حل کند.(جراحی و ترمیمی)

درمان با فلوراید

درمان با فلوراید در ابتدای پیدایش حفره ها می تواند به بازیابی مینای دندان کمک کند و گاهی تشکیل حفره را در مراحل اولیه معکوس کند. درمان حرفه ای فلوراید به اشکال مایع، ژل، کف یا لاک است که یا با مسواک روی دندان گذاشته می شود یا در یک سینی کوچک اختصاصی (Custom trays) روی دندان ها قرار می گیرد.-جراحی آپیکواکتومی چیست؟

عصب کشی دندان

اگر پوسیدگی به عمق گسترش یافته باشد طوری که باعث عفونت پالپ یا مغز دندان شده باشد، ممکن است نیاز به عضب کشی یا درمان ریشه دندان داشته باشید. طی این روش دندانپزشک بافت عفونی در ریشه دندان را برداشته (بافت نرم شامل عروق عصبی و خونی است) و داخل ریشه را تمیز می‌کند. به این فرآیند عصب کشی دندان گفته می‌شود. در نهایت با مواد پر کننده دندان عصب کشی شده را ترمیم میکند. در نهایت اگر آسیب زیاد باشد با روکش دندان، اقدام به ترمیم دندان عصب کشی شده می کند.

پر کردن دندان و روکش

در صورتی که پوسیدگی دندان شدید‌تر باشد، احتمالاً نیاز به ترمیم دندان با استفاده از روش پر کردن دندان یا روکش کردن دندان می‌باشد. با روش پر کردن می‌توان جای مینای دندان را که از بین رفته است، پر کرد. برای پر کردن دندان از مواد مختلفی استفاده می‌شود، از جمله: آمالگام (به رنگ نقرهای)، کامپوزیت (همرنگ دندان) و گلاس آینومر (همرنگ دندان).(جراحی و ترمیمی)

برای ترمیم دندان همچنین می‌توان از اینله و آنله (Inlays and onlays) استفاده کرد. این مواد دقیقا به شکل و اندازه‌ی محل پوسیدگی در دندان هستند  و با یک چسب مخصوص روی دندان چسبانده می‌شوند. این پرکننده‌ها معمولا از طلا ساخته می‌شوند، چرا که طلا با دوام‌ترین و سخت‌ترین ماده‌ی مناسب برای پر کردن دندان می‌باشد.

برای ترمیم دندان‌هایی که شدیدا آسیب دیده‌اند از روکش استفاده می‌شود. در این روش، قسمت آسیب دیده‌ی دندان تراشیده می‌شود و روی قسمت باقی‌مانده از دندان یک روکش قرار داده می‌شود. روکش‌ها ممکن است فلزی یا از جنس پراسلین یا ترکیبی از این دو باشند.-جراحی دندان و مراقبت های بعد آن

کشیدن دندان

اگر دندان‌ها به شدت پوسیده شده باشند بطوری که نیاز به کشیدن دندان باشد، ممکن است با روش‌های دیگر جایگزین گردند. این کار می‌تواند به معنی استفاده از بریج، ایمپلنت یا دندان مصنوعی باشد. بریج‌ها بطور معمول متشکل از سه یا تعداد بیشتری دندان مصنوعی متصل شده به هم هستند. بریج به محل خود چسبیده شده و بیرون نمی‌آید. در ایمپلنت، یک میخ تیتانیومی وارد استخوان نگهدارنده دندان می‌شود و با استخوان جوش می‌خورد و محکم در جای خود ثابت می‌شود. پس از آن، یک دندان مصنوعی را می‌توان به این میخ متصل کرد.

می‌توان چندین دندان را با استفاده از ایمپلنت تعویض کرد. دندان‌های مصنوعی نوعی ست دندانی کامل یا جزئی هستند. این دندان‌ها معمولاً در کنار دندان‌های مجاور با استفاده از گیره یا تثبیت کننده‌های شیمیایی مختلف ثابت می‌شوند. می‌توان از ایمپلنت نیز به منظور ثابت نگه داشتن دندان‌های مصنوعی استفاده کرد که ممکن است بصورت پیچی یا ضربه‌ای باشند.

چندین درمان جدید در حال پیشرفت هستند. در یک تکنیک آزمایشگاهی، از نور فلورسنت برای تشخیص دندان خراب پیش از اینکه با روش‌های معمول مانند رادیوگرافی دندان یا معاینه دندانپزشکی قابل تشخیص باشد، استفاده می‌شود. در بسیاری از موارد، در صورتی که پوسیدگی زودهنگام تشخیص داده شود، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

 

مسواک زدن و استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید:

دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید بعد خوردن و نوشیدن مسواک بزنید.دندان های خود را حداقل دو بار در روز و به طور ایده ال بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.برای تمیز کردن بین دندان ها از یک نخ دندان یا یک پاک کننده بین دندانی استفاده کنید.اگر نمیتوانید دندان خود را بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید حداقل دهان خود را ابکشی کنید.اگر یک کودک خردسال دارید از دندانپزشک خود بپرسید چه میزان از از خمیر دندان حاوی فلوراید باید استفاده کنید تا فرزندتان بتواند از مزایای مبارزه با ایجاد پوسیدگی دندان بدون گرفتن فلوراید اضافی بهره مند شود.(ابزار دندانپزشکی)

استفاده از سیلانت دندانی:

استفاده از سیلانت دندانی برای تمام کودکات توصیه شده است. همچنین، این کار هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان مفید است. سیلانت یک پوشش پلاستیکی و محافظ است که شیارها و شکاف های دندانی را پر میکند، مکان هایی که باکتری ها و غذا تمایل به تجمع دارند. این کار باعث پوشیده شدن سطح جویدنی دندان های عقبی میشود و حداقل ده سال عمر میکنند، قبل از آن که نیاز به انجام مجدد داشته باشند.

 استفاده از نخ دندان:

برای سلامتی دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان تنها مسواک زدن با خمیر دندان کافی نیست. ثابت شده که مسواک زدن تنها 60 تا 70 درصد سطح دندان‌ها و اطراف آن‌ها را تمیز می‌کند و 30 تا 40 درصد دیگر نیز تنها با نخ دندان کشیدن تمیز می‌شود. تمیز کردن این 30 تا 40 درصد بسیار مهم است. زیرا این بخش‌ها اغلب بین دندان‌ها قرار دارند که دسترسی مسواک به آن غیرممکن است. علاوه بر این، بیشترین میزان پوسیدگی دندان از این بخش‌ها آغاز شده و گسترش می‌یابد.(ابزار دندانپزشکی)

ترک سیگار و دخانیات:

کاملاً مشهود است که استعمال و مصرف دخانیات می تواند باعث مشکلات پزشکی زیادی شود. با این حال، بسیاری از مردم آسیبی که سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو به دهان، لثه و دندان ها وارد می کند، را نمی دانند. این عادت ناسالم همچنین می تواند منجر به ریزش دندان و حتی سرطان دهان شود. ترک سیگار یکی از راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان است. بنابراین اگر نگران پوسیدگی دندان خود هستید، از کشیدن سیگار و دخانیات خودداری کنید. افرادی که مصرف بالای دخانیات دارند بهتر است هر 3 ماه برای جرم گیری دندان اقدام کنند.

مراجعه منظم به دندانپزشک:

بدون شک و بدون اغراق، بهترین شخصی که می‌تواند به شما در حفظ سلامت دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند، یک دندانپزشک است. مراجعه منظم و دست کم 2 جلسه در طول سال به یک دندانپزشک می‌تواند نه تنها متضمن سلامت دهان و دندان شما باشد، که به شما در پیشگیری از پوسیدگی دندان و سایر مشکلات دندانی نیز کمک کند. چکاپ منظم، جرم گیری دندان، فلورایددرمانی و سایر روش‌های دیگر طی این جلسات، می‌تواند تا سالیان سال بهترین عملکرد را برای دهان و دندان شما فراهم کند.(ابزار دندانپزشکی)

عوارض دندان پوسیده

عوارض دندان پوسیده روی بیماری های قلبی-عروقی:

داشتن صحت دهان و دندان ضعیف، خطر بیماری قلبی را در فرد افزایش می دهد اگر لثه ها به علت باکتری هایی که باعث بیماری پریودنتال می شوند ،ملتهب شود این باکتری ها می توانند در جریان خون وارد شوند و موجب ایجاد پلاک و سخت شدن می شوند.
این سخت شدن شریان ها، آترواسکلروز نامیده می شود که بسیار جدی است باعث مشکلات جریان خون و انسداد قلبی می شود و احتمال حمله قلبی را نیز افزایش می دهد.
همچنین، تاثیر مخربی بر عروق و رگ های خونی دارد و می تواند منجر به فشار خون بالا هم شود و سکته مغزی را زیاد می کند.
همچنین می تواند باعث افزایش آندوکاردیت شود، که یک بیماری خطرناک و جدی است و زمانی رخ می دهد که پوشش قلب آلوده باشد.

عوارض دندان پوسیده در عفونت های تنفسی:

سیستم تنفسی انسان یکی از آسیب پذیر ترین بخش های بدن است که می تواند از عفونت لثه و دندان به دو صورت مختلف آسیب ببینند به این شکل که هم ممکن است از راه نایین عفونت و باکتری ها به محیط ریه راه پیدا کنند و در آنجا ایجاد بیماری در فرد با پردازند و هم ممکن است با ورود باکتری به جریان خون این انتقال باکتری به ریه ها صورت بگیرد که درد صورت می تواند بیماری هایی همچون تنگی نفس و بیماری های حاد تر مانند برونشیت را در پی داشته باشد همچنین در مواردی دیده شده که حتی پوسیدگی دندان موجب بروز بیماری copd در فرد شده است.(ابزار دندانپزشکی)

دیابت ناشی از عوارض دندان پوسیده:

نه تنها افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض ابتلا به عفونت هستند، بلکه بیماری های پریودنتال و عفونت های لثه ای ،به نوبه خود باعث افزایش دیابت می شوند و کنترل آن را سخت می کنند. از آنجایی که بیماری لثه ها و پوسیدگی دندان ها ،سطح قند خون را بالا می برند، پس افرادی با بهداشت دهان و دندان ضعیف در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار می گیرند.

پریودنتیت

در نهایت ممکن است بیمار شکل شدیدتری از بیماری لثه به نام پریودنتیت را تجربه کند. در این شرایط، بافت‌هایی که دندان را به حفره‌ی دندان (سوکت دندان) متصل می‌کنند ( به اصطلاح رباط پریودنتال) و همچنین استخوان فک یا استخوان آلوئولار که حفره‌ی دندان روی آن واقع شده، تحت تأثیر قرار می‌گیرند. پریودنتیت هرگز قابل درمان نیست؛ اما اگر دندان‌های خود را تمیز نگه دارید و هر روز پلاک را از سطح آن جدا کنید، روند از بین رفتن استخوان دندان را متوقف خواهید کرد. بهتر است به طور منظم برای معاینه و چکاپ دندان‌ها به دندانپزشک یا یک مرکز بهداشت مراجعه کنید.

رابطه بیماری‌های کلیوی و عوارض دندان پوسیده:

بیماری مزمن کلیه، یک مشکل جدی برای سلامتی است که بر کلیه‌ها، قلب، استخوان‌ها و فشار خون تأثیر می‌گذارد.(ابزار دندانپزشکی)
عفونت‌های بدن مانند پریودنتال می‌تواند منجر به بیماری کلیه شود. در کل، افراد مبتلا به بیماری لثه، دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند و احتمال اینکه عفونت را تجربه کنند بسیار زیاد است. گاهی اوقات بیماری‌های کلیوی می‌توانند بسیار جدی و حتی مرگ‌بار باشند.

مراحل پوسیدگی دندان

1-ایجاد لکه روی دندان:

پوسیدگی دندان مدتها قبل از آشکار شدن آسیب دندان ایجاد می شود و با فرسایش مینای دندان شما شروع می شود. لایه محافظ قوی و اطراف دندانهای شما تقریباً کاملاً از کریستال های معدنی (کلسیم و فسفات) تشکیل شده است. قبل از پوسیدگی دندان ها و ایجاد حفره ها، باکتری ها باید با تولید اسیدها به این لایه محافظ نفوذ کنند تا مواد معدنی دندان شما را از بین ببرد. در معاینه و تمیز کردن منظم دندانپزشکی، دندانپزشک شما می تواند علائم فرسایش مینای دندان را تشخیص داده و یک دوره درمانی مناسب را انجام دهد. به عنوان مثال ، بهبود روشهای بهداشت دندان ممکن است بتواند روند فرسایش را معکوس کند قبل از اینکه مینای دندان شما آسیب ناپذیر آسیب دیده باشد.(لوازم و تجهیزات)

2-پوسیدگی مینای دندان:

دومین مرحله پوسیدگی دندان بعد از ایجاد لکه روی دندان ، شکستگی و آسیب مینای دندان است. پوسیدگی مینا (Tooth Enamel) از شکستگی های کوچک آغاز شده و به تدریج به سطوح زیر دندان گسترش پیدا می کند. نتیجه این مرحله ایجاد ضایعاتی روی دندان است. این ضایعات همیشه با چشم قابل مشاهده نیستند. ترمیم مجدد مینای دندان به شکل طبیعی غیر ممکن است. به همین دلیل باید تا حد امکان از رسیدن پوسیدگی دندان به این مرحله جلوگیری کرد.-روش های جلوگیری از پوسیدگی دندان

3-پوسیدگی عاج دندان:

عاج بخشی از دندان است که بین مینا و پالپ قرار دارد. در صورت عدم درمان در مراحل قبل، باکتری ها و اسیدها به حل کردن مینای دندان ادامه می دهند و ضایعه به عاج می رسد. در این مرحله درد دندان آغاز می شود و شخص درد شدیدی در ناحیه دندان آلوده احساس خواهد کرد.

زمانی که مینا به اندازه کافی با از بین رفتن مواد معدنی کلسیم و فسفات ضعیف شود؛ متلاشی شده و یک حفره در دندان ایجاد می شود. جهت ترمیم این حفره به احتمال زیاد باید به پرکردن دندان بپردازید.

4-تخریب پالپ دندان:

هرچه دندان پوسیده تر شود، باکتری ها و اسید ها به پیشروی شان به لایه های درونی دندان ادامه می دهند که شامل عصب ها و رگ های خونی هم می شود. مغز دندان یا همان پالپ، متورم شده و توسط باکتری ها تحریک می شود. چون جایی برای گسترش تورم در دندان باقی نمی ماند، به عصب ها فشار وارد می شود و باعث ایجاد درد می شود.(لوازم و تجهیزات)

5-آبسه دندان:

اگر جراحی کانال ریشه در زمان مناسب انجام نشود، آبسه شکل می گیرد. عفونت سپس می تواند به شکم، لثه ها و دندانهای مجاور گسترش یابد. فقط مداخله حرفه ای باعث می شود که آسیب از گسترش در این نقطه متوقف شود.-کشیدن دندان و مراقبت های بعد از آن

محل های شایع پوسیدگی دندان

پوسیدگی تمام سطوح دندان را یکسان مبتلا نمی کند. بلکه بعضی از سطوح دندان ها به علت وضعیت خاصی که دارند بیشتر دچار پوسیدگی می شوند. این سطوح عبارتند از:
شیارهای سطح جونده: سطح جونده دندان های آسیا شیارهای باریک و عمیقی دارد که محیط مناسبی برای زندگی و رشد میکروب ها فراهم نموده و دندان از این محل دچار پوسیدگی می گردد. این امر بخصوص در مورد دندان های آسیا بیشتر رخ می دهد و باعث پوسیدگی زودرس آنها می شود.

سطوح بین دندانی: این ناحیه نیز به دلیل عدم نفوذ موهای مسواک قابل تمیز کردن نیست بنابراین از نواحی مستعد پوسیدگی و بیماری لثه بشمار می آید.

طوق دندان یا ناحیه اتصال لثه با دندان: تجمع میکروب ها معمولاً در این ناحیه باعث بیماری لثه نیز می شود.

علل ایجاد پوسیدگی‌های دندانی دوران کودکی

یکی از علل مهم پوسیدگ‌ها تمیز نکردن دهان و دندان‌های شیری کودک به وسیله مادر است که توسط پزشک باید آموزش داده ‌شود. این کار توسط یک پارچه یا گاز استریل به وسیله مادر انجام می‌شود. کمی که کودک بزرگ‌تر شد مادر می‌تواند با مسواک‌های انگشتی یا دستی شب‌ها پیش از خواب دندان‌های او را تمیز و پاک کند. این کار بسیاری از پوسیدگی‌ها را پیشگیری خواهد کرد.

دومین دلیل نیز الگوی تغدیه نامناسب است. به عنوان مثال، شیر دادن به کودک با شیشه برای آرام کردن او و همچنین خوردن دائم شیر در طی شب. مادر نباید اجازه بدهد که کودک با شیشه محتوی چیزی جز آب بخوابد. بهتر است تعداد دفعات شیر خوردن کودک در شب را به آرامی کم کرد و بعد از آن به او آب داد تا دندان‌ها از باقی مانده‌های شیر تمیز شود. مادر نباید تسلیم خواسته‌های کودک شود و باید مراقب سلامتی دندان‌های کودک باشد.(لوازم و تجهیزات)

دلایل دیگری مانند کاهش جریان بزاق در زمان خواب، وجود پوسیدگی‌های متعدد درمان نشده در دهان والدین و مصرف دائم میان وعده‌های پوسیدگی زا در طی روز می‌تواند موجبات پوسیدگی دندان‌های شیری کودک را فراهم کند. بهتر است والدین خود مراقب عفونت‌های دهانی باشند تا آن را به کودک انتقال دهند.

میان وعده‌هایی که کودکان به آنها بسیار علاقه دارند شامل شیرینی‌ها، کلوچه، کیک، بیسکویت، پفک و چیپس می‌شود. صرف وعده‌ها و میان وعده‌ها بهتر است منظم باشد. عادات غذایی کودک را به خوردن خوراکی‌های غیر پوسیدنی زا و مفید برای او تغییر دهید.

پوسیدگی دندان‌های کودک چگونه شکل می‌گیرد؟

پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است که عوامل متعددی بر شروع و پیشرفت آن اثر دارند. مشخص‌شده است که این بیماری بر اثر تولید اسید توسط باکتری‌ها ایجاد می‌گردد و اسید ایجادشده قادر به از بین بردن مواد معدنی دندان است. هم‌چنین شکل ظاهری (آناتومی) دندان، رژیم غذایی و وضعیت بهداشتی کودک از عوامل مؤثر بر ایجاد پوسیدگی دندان می‌باشند.(لوازم و تجهیزات)

چگونه می توان از پوسیدگی دندان کودکان جلوگیری کرد؟

با این مراحل ساده می توانید به جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودک خود کمک کنید:

به محض ظاهر شدن اولین فرزند ، مسواک بزنید. دو بار در روز دندان ها ، زبان و لثه را با خمیر دندان فلوراید مسواک بزنید. یا مراقب باشید که کودک شما دندانهای خود را مسواک می زند.

برای کودکان کمتر از 3 سال ، فقط از مقدار خمیردندان ، به اندازه یک دانه برنج استفاده کنید. با شروع از 3 سالگی ، کودک شما می تواند از خمیردندان به اندازه نخود استفاده کند.

هر 6 ماه یکبار تمیز کردن و امتحانات معمول دندانپزشکی را برای کودک خود برنامه ریزی کنید.

اطمینان حاصل کنید که کودک شما یک رژیم غذایی متعادل را می خورد. میان وعده هایی که چربی و چربی زیادی هستند را محدود کنید. اینها شامل چیپس ، آب نبات ، کلوچه و کیک است.

درمان دندان های پوسیده کودکان

درمان پوسیدگی دندان به علائم، سن و وضعیت سلامت عمومی کودک و شدت عارضه بستگی دارد. در اکثر موارد لازم است که بخش پوسیده دندان برداشته شود و حفره ایجاد شده با مواد مخصوص پر شود تا آسیب ناشی از پوسیدگی دندان ترمیم شود.

پر کردن دندان:

برای پر کردن یا ترمیم دندان موادی در دندان گذاشته می‌شود تا آسیب ناشی از پوسیدگی یا کرم‌خوردگی جبران شود. با پر کردن دندان عملکرد طبیعی آن حفظ می‌شود و از بیشتر شدن پوسیدگی جلوگیری می‌شود. دندانپزشک عامل‌های متعددی را هنگام انتخاب ماده پر کننده مناسب در نظر می‌گیرد که از جمله آنها می‌توان به گستردگی ترمیم، محل قرارگیری پر کردگی در دهان و هزینه آن اشاره کرد.(ارتودنسی و ایمپلنت)

ترمیم دندان به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود:

• ترمیم مستقیم: این عمل در یک جلسه انجام می‌شود. دندانپزشک حفره ناشی از برداشتن پوسیدگی را مستقیماً با مواد تهیه شده از نقره، پودر ریز شیشه، اسید آکریلیک یا رزین پر می‌کند. این مواد غالباً همرنگ دندان انتخاب می‌شود.
• ترمیم غیرمستقیم: این عمل در دو یا چند جلسه انجام می‌شود. از روش‌های ترمیم غیرمستقیم می‌توان به اینله، انله، ونیر، روکش و بریج اشاره کرد. این ترمیم‌ها با طلا، آلیاژ بر پایه فلز، سرامیک یا کامپوزیت است. بسیاری از این مواد شبیه مینای طبیعی دندان هستند.

درمان با فلوراید

فلوراید، احتمالاً موثرترین روش برای پیشگیری یا جلوگیری از گسترش پوسیدگی دندان است. فلوراید یک ماده‌ی معدنی است که به صورت طبیعی در برخی مواد غذایی مانند ماهی و چایی وجود دارد، اما می‌توان این ماده را به صورت مصنوعی نیز تولید کرد.

در تولید خمیردندان از فلوراید مصنوعی استفاده می‌شود و فلوراید مورد نیازی که باید به دندان‌ها برسد دراکثر افراد از همین طریق تامین می‌شود. فلوراید با تقویت مینای دندان، موجب محافظت از دندان‌ها می‌شود و باعث می‌شود که دندان در برابر اسید تولید شده توسط پلاک‌ها مقاوم‌تر باشد. این ماده همچنین از قابلیت پلاک‌ها برای تولید اسید می‌کاهد و قابلیت ترمیم و بازیابی مینای دندان را  افزایش می‌دهد. در صورتی که پوسیدگی دندان شما در مراحل اولیه باشد، دندانپزشک شما می‌تواند با استفاده از فلوراید‌تراپی و قرار دادن محلول یا خمیر یا ژل فلوراید روی دندان، از پیشرفت بیشتر پوسیدگی دندان جلوگیری کند.(ارتودنسی و ایمپلنت)

درمان پوسیدگی با لیزر:

لیزر با بهره گرفتن از آب و نیروی لیزر، انفجارهای میکروسکپی ایجاد میکند که موجب رانده شدن مواد پوسیده میگردد. این روش بدون درد بوده و در بیشتر موارد نیازی به بی حسی ندارد. به علاوه ابزار لیزر حتی در تماس فیزیکی با خود دندان قرار نمی گیرد.

عصب کشی دندان کودک:

وقتی پوسیدگی آنقدر پیش رفته باشد که به عصب برسد، باید درمان عصب‌کشی دندان انجام داد. در این فرایند، ریشه های آسیب‌دیده را خارج می کنند و پوششی جدید روی سطح دندان قرار می دهند. هدف از این کار، آن است که دندان شیری را سالم نگه داشته و از بافت لثه و استخوان محافظت کنیم. این کار برای مراقبت از دندان اصلی و جلوگیری از عفونت کردن آن، بسیار ضروری است. بعد از عمل عصب‌کشی، موثرترین و بادوام ترین راه برای بازسازی دندان، نصب تاج روی دندان است.

کشیدن دندان:

درصورت پوسیدگی زیاد می توان دندان شیری را کشید ولی زود کشیدن دندان شیری باعث از بین رفتن فضا بین دندان ها می شود و ترتیب رویش دندان ها از بین میرود . درصورت کشیدن دندان شیری باید در آن ناحیه فضا نگه دارنده قرار داده شود در غیر این صورت حتما نیاز به ارتودنسی پیدا می کند.

بهداشت دهان و دندان در دوره ی شیرخوارگی

چه نوزاد از شیر مادر تغذیه کند یا از شیر خشک تغذیه کند، بهداشت دهان و دندان برای او به روش‌های زیر باید رعایت شود:

از تولد تا 12 ماهگی: با ماساژ لثه‌های نوزاد توسط یک پارچه تمیز، دهان نوزاد را پاکیزه نگاه دارید. وقتی اولین دندان کودک پدیدار شد، با استفاده از یک مسواک با برس بسیار نرم دندان را بشویید.

از 12 ماهگی تا 36 ماهگی: دو بار در روز به مدت دو دقیقه دندان‌های کودک خود را مسواک بزنید. این کار را با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید انجام دهید. بهترین کار برای مسواک زدن دندان کودکان بعد از صبحانه و قبل از خواب است.-جراحی و ترمیمی

راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودکان:

رژيم غذايي مناسب

نقش رژيم غذايي از پوسيدگي زودرس دندان‌‌ها بسيار حياتي است و مصرف سوكروز، يكي از دلايل عمده گسترش پوسيدگي آنها مي‌باشد. اغلب كودكاني كه از پوسيدگي دندان رنج مي‌برند، به طور مكرر نوشيدني‌هاي شيرين مصرف كرده‌اند. سوكروز و گلوكز و فروكتوز موجود در آب ميوه‌ها به سادگي موجب تشكيل باكتري موتانس مي‌شود و مي‌‌تواند به راحتي ميناي دندان را از بين ببرد. فرآورده‌هاي مصنوعي احتمال پوسيدگي دندان را به مقدار قابل توجهي افزايش مي‌دهند.

مراجعه‌ی مرتب به دندان‌پزشک

به ‌طور مرتب به دندانپزشك مراجعه کنیداز زمانی که اولین دندان کودک بیرون می زند،چکاپ های لازم دندانپزشکی را شروع کنید تا در صورت بروز هر گونه مشکلات دهان یا دندان،دندانپزشک آن را شناسایی کرده و درمان نماید. همچنین دندان‌پزشکان به کودک شما آموزش می‌دهند که از چه مناطقی از دهان خود بیشترین مراقبت را کنند. آن‌ها همچنین نحوه‌ی صحیح مسواک زدن را به کودک شما آموزش می‌دهند.(پوسیدگی دندان کودکان)

استفاده از مسواک

ب کودکان خود مسواک زدن را آموزش دهید. دو بار در روز دندان ها ، زبان و لثه را با خمیر دندان فلوراید مسواک بزنید. یا مراقب باشید که کودک شما دندان های خود را مسواک می زند. برای کودکان کمتر از 3 سال ، فقط از مقدار خمیردندان ، به اندازه یک دانه برنج استفاده کنید. با شروع از 3 سالگی ، کودک شما می تواند از خمیردندان به اندازه نخود استفاده کند.-

استفاده از نخ دندان

سطوح بین دندانی، دور از دسترس موهای مسواک هستند. برای تمیز کردن این سطوح باید از نخ دندان ، پس از سه سالگی استفاده شود . بهتر است در انتخاب نوع نخ دندان، برای سادگی کاربرد از نوع بدون موم فلورایددار استفاده شود.

سایر روش ها

– بعد از هر بار تغذیه ی کودک توسط شیر مادر باید مقداری آب به کودک بدهید تا شیری که در دهان کودک باقی مانده پاک شود.

– در حوالی یکسالگی شما باید به کودک خود آموزش دهید تا بجای شیشه از یک لیوان ، شیر یا سایر مایعات را بنوشد.

– درصورتیکه والدین دارای دندانهای خراب هستند باید نسبت به درست کردن آنها اقدام کنند زیرا باکتریها و میکروب ها از دهان آنها به دهان کودک انتقال پیدا می کند.