مطمئنا برای بسیاری از افراد پیش آمده که در طول زندگی خود به دلایل مختلفی دندان های خود را از دست بدهند یا اینکه دندان های آن ها دچار آسیب یا پوسیدگی و … شود و یا نیاز به کشیدن پیدا کند که در این موارد فرد دندان خود را از دست می دهد و جای آن همیشه خالی می ماند و یا اینکه آسیب های دندانی سبب ظاهری نازیبا در افراد خواهد شد. برای رفع این مشکلات و داشتن صورتی زیبا می توان از روشی به نام پروتز دندان استفاده نمود. به طور کلی می توان گفت که پروتزهای دندان وظیفه بازیابی زیبایی و سلامت دهان و دندان و اصلاح طرح لبخند را بر عهده دارند.
پروتزدرمانی
پروتزدرمانی یکی از تخصصهای دندانپزشکی است که بر روی پروتزهای دندانی تمرکز دارد. از چنین پروتزهایی برای توانبخشی (جویدن)، بهبود زیبایی شناسی و گفتار کمک گرفته میشود. پروتز دندان ممکن است با اتصال به دندان ها یا ایمپلنتهای دندانی، با مکش یا با نگه داشتن منفعل توسط عضلات اطراف، در محل اتصال یابد. مانند سایر انواع پروتزها، پروتزهای دندانی نیز میتوانند بهطور دائم ثابت یا جدا شونده باشند.
پروتز دندان چیست؟
در واقع پروتز دندان همان دندانهای مصنوعی یا روکشهایی است که همه شما بارها درمورد آن شنیده اید. به طور کلی پروتز به معنای جایگزینی میباشد و پروتز دندان، همان دندان مصنوعی یا تعویض دندان می باشد که انواع مختلفی نیز دارد. وظیفه پروتزهای دندانی، پر کردن جای خالی دندانهایی است که در گذشته وجود داشته اند اما در حال حاضر از بین رفته اند. اگر ساختار دندانها بهم ریخته باشد و یا هر گونه نازیبایی در دندانها به وجود آمده باشد، با کمک پروتز دندان، می توان آن را برطرف نمود. امروزه انواع گوناگونی از پروتزهای دندانی مورد استفاده قرار میگیرند و نقش مهمی در درمان بیماریهای دندانی و داشتن ظاهر و لبخندی زیبا بر عهده دارند.
پروتز دندان به منظور زیبایی و همچنین برای درمان بیمار توسط دندانپزشک استفاده می شود. افرادی که هنگام گاز گرفتن چیزی با مشکل مواجه می شوند و همچنین به دلیل نداشتن یک دندان یا ظاهر جسمانی نامناسبی که به خاطر نداشتن دندان پیدا کرده اند، از دیگران خجالت می کشند، نیاز به استفاده از پروتز دندان دارند. در چنین شرایطی دندانپزشک با تعویض کردن دندان و سفید کردن آن( که اصطلاحا به آن بلیچینگ گفته می شود) باعث زیبا شدن دندان فرد می شود.
مزایای استفاده از پروتزهای دندانی
– با استفاده از پروتز های دندانی می توان تواناییهایی که فرد از دست میدهد مانند قدرت در تکلم و جویدن را به او بازگرداند.
– بدلیل اینکه استفاده از این روش سبب پر کردن جای خالی دندان از دست رفته شده و ظاهری زیبا به فرد می دهد، باعث افزایش اعتماد به نفس افراد می شود.
– با این روش می توان از بیماریهای هاضمه نیز پیشگیری کرد.
– باعث ایجاد تعادل بین فک، دستگاه جونده و عضلههای صورت می شود.
– در نهایت استفاده از این روش سبب ایجاد ظاهر و چهره زیبا در افراد خواهد شد.
پروتزهای ثابت و متحرک
پروتزهای ثابت و پروتزهای قابل جابجایی در بسیاری از مدلها ساخته میشوند و کاربرد های متفاوتی نیز دارند. در پروتزهای ثابت دندانی برای چسباندن به دندان یا کاشت دندان از چسب یا پیچهای دندان استفاده میشود. پروتزهای متحرک در دهان بیمار قرار میگیرد اما پس از مدتی میتوانند توسط بیمار از دهان خارج و مجدد در بر روی دندانهای گذاشته شوند. در واقع در پروتزهای متحرک هیچ قانونی برای چسباندن آنها به دندانها وجود ندارد و بیمار میتواند هر زمانی که بخواهد از آنها استفاده کند یا آنها را کنار بگذارد.
پروتز ثابت
پروتز ثابت به عنوان یک درمان در بین روشهای درمانی دندانپزشکی به کار میرود و دارای انواع مختلفی است. بسته به نوع درمان از سیستم های مختلف موجود بهره گرفته میشود توجه به اصل وضعیت فک و موقعیت قرارگیری دندانها و همچنین مقدار تخریب دندانهای باقی به خودی خود نشاندهندهٔ نوع طرح درمان مناسب میباشد. اگر به همین دادهها توجه شود، بهترین راه حل مشکل بیمار و به مدت زمان نامحدودی میتوان ارائه درمان کرد.
نوع ثابت پروتز دندان، همانند دندان درون دهان قرار میگیرد و بعد از قرارگیری ، متوجه تفاوت آن با دندانهای طبیعی خود نخواهید شد. این پروتزها معمولاً ظاهری مناسب دارند و طرفداران بیشتری نسبت به پروتزهای متحرک دارند.
پروتزهای ثابت به سه بخش تقسیم میشوند و عبارتند از:
- پروتزهای سرامیکی وصل شده بر روی فلزات.
- پروتزهای فول سرامیک با مواد متفاوت.
- پروتزهای کامپوزیت.
پروتز دندانی متحرک
گاهی به دلایل متعدد نمی توان از پروتزهای دندانی ثابت برای جایگزینی دندانهای از دست رفته استفاده کرد. در این صورت پروتز دندان متحرک به کمک افزاد بی دندان یا با تعدادی دندان از دست رفته و دندانپزشکان می آید. پروتز دندان متحرک همانطور که از نام آن بر می آید به راحتی داخل دهان گذاشته و یا برداشته می شود.
پروتز های دندانی نیمه متحرک (اوردنچر)
اوردنچر (over denture) نوعی پروتز دندانی نیمه متحرک است که بر روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت قرار می گیرد و نسبت به پروتزهای دیگر راحت تر است. این نوع پروتزها دارای قسمتی به نام اتچمنت هستند که به دندانها و یا ایمپلنتها متصل میشوند. این کار به ثابت نگهداشتن پروتزها در دهان کمک میکند. در عین حال پروتزهای نیمه متحرک نیز میتوانند از دهان بیرون آورده و تمیز شوند. از آنجا که قسمت اتچمنت پروتزهای نیمه متحرک هر چند وقت یکبار کهنه و غیرقابل استفاده میشود، بهتر است تعویض گردد.(جراحی و ترمیمی)
انواع پروتز دندان متحرک
پروتز دندانی پارسیل:
این نوع پروتز دندانی، بیشتر به عنوان دندان تکه ای شناخته شده که انواع گوناگونی دارد:
پروتزهای پارسیل تمام آکریل یا فلیپر که بعنوان یک درمان موقت در بسیاری از موارد بکار می رود.(ابزار دندانپزشکی)
پروتزهای دندان شامل ترکیبات آکریل و آلیاژ فلزی میباشد که بخش عمده این آلیاژ فلزی کرم و کبالت است. شکل و ظاهر پروتز دندان به خاطر فلزی بودن گیره ها، ناخوشایند است، به همین دلیل از نوع دیگر پروتز دندان پارسیل به نام پروتز دندان پارسیل felexite استفاده میشود که بخش فلزی آن به رنگ دندان است.
نوع دیگر پروتز دندان پارسیل پروتزهای کرم کبالت است که از قدیم الایام به عنوان درمان بی دندانیها با انتهای آزاد (کسانی که دندانهای خلفی _دندانهای عقبی _خود را از دست داده اند و دندانی جهت پایه برای پروتز ثابت ندارند ) یا کسانی که به هر دلیل نمیخواهند از پروتز دندان ثابت استفاده کنند مورد استفاده قرار می گرفته است.
پروتز کامل دندان یا دست دندان:
این پروتز از نوع پروتز دندان متحرک می باشد و بیشتر برای افرادی مورد استفاده قرار می گیرد که تمام دندان های خود را از دست داده اند. هر چند امروزه با پیدایش ایمپلنت های دندانی، استفاده از این انواع پروتز متحرک کمتر شده، اما هنوز به عنوان کم هزینه ترین درمان بی دندانی مورد استفاده قرار می گیرد. پروتز کامل نیز دارای دو نوع معمولی و لثه نرم است.
اوردنچر :
اوردنچر نیز نوعی درمان پروتز دندانی متحرک است که در واقع دست دندان کاملی بوده که روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت می نشیند. به نسبت پروتز کامل دندان راحت تر است اما به هر حال متحرک است و راحتی آن از پروتز ثابت دندان کمتر است.
نحوه مراقبت از پروتز متحرک
برای استفاده بهتر از پروتز دندانی متحرک باید در مراقبت و نگهداری از آن بکوشید. برای این کار بهتر است که:
- در طول روز حداقل دوبار مسواک بزنید.
- هنگام تمیز کردن پروتز،مراقب افتادن آن از ارتفاع باشید.
- با مسواک مخصوص دندان مصنوعی، سطح خارجی و داخلی پروتز و با یک مسواک بسیار نرم، لثه و مخاط داخلی دهان تمیز شود. هفته ای یکبار دندان مصنوعی یا پروتز متحرک را داخل یک محلول ضدعفونی کننده قرار دهید به مدت ۸ ساعت در روز فرصت مناسبی است تا بافت لثه استراحت کند.
- هنگامی که از پروتز دندان استفاده نمی کنید، آن را در یک ظرف آب نمک قرار دهید. هنگام حمام رفتن می توانید پروتز را داخل یک محلول تمیز کننده قرار دهید محلول تمیز کننده را می توان با اضافه کردن یک قاشق چای خوری سرکه یا محلول سفید کننده خانگی (وایتکس )به یک لیوان آب اضافه کرد بعد از خارج کردن دندان مصنوعی از محلول تمیز کننده آنرا به طور کامل زیر شیر آب بشویید سپس آنرا داخل دهان قرار دهید.
- برای رنگ نگرفتن پس از خوردن غذاهای رنگی پروتز بلافاصله تمیز شود یا در صورت تغییر رنگ هر چند وقت یکبار به مدت ۶ تا ۸ ساعت در ظرف محتوای آب و یک قاشق سفید کننده خانگی قرار داده شود و سپس به دقت زیر آب سرد شسته شود. مراجع مرتب بیمار به دندانپزشک و توجه به تذکرات وی توصیه می گردد.
نحوه مراقبت از پروتز دندان در رابطه با غذا خوردن
- غذا خوردن با دندان های جدید(پروتز دندان) در ابتدا، کمی دشوار خواهد بود. ممکن است چند هفته طول بکشد تا بتوانید به درستی و بدون مشکل با آن ها غذا بخورید. به همین دلیل باید سعی کنید تا چند هفته اول بیشتر غذاهای نرم و قطعه قطعه شده بخورید.
- مواد غذایی را با هر دو طرف دندان های خود بجوید. بعد از مدتی میتوانید غذاهای جامد هم بخورید اما سعی کنید که غذاهای سفت و سخت نخورید. زیرا ممکن است که به لثه های شما آسیب بزند.
- از خوردن غذاهایی که بسیار چسبناک یا سخت هستند خودداری کنید.
- همچنین هنگام استفاده از پروتز دندان باید از جویدن آدامس خودداری کنید.(جراحی و ترمیمی)